Categorie archieven: Onderwijs

Nuance

Op 28 november j.l. was het zover. Het eerste exemplaar van de Nederlandse bewerking van Nuance werd aan Michael Fullan aangeboden. Het was de zesde keer dat ik een boek van deze Canadese grootmeester van de onderwijsinnovatie mocht bewerken. Een hele eer.

Nuance laat zich het best samenvatten met een wijsheid van voetballend filosoof Johan Cruijff: ‘Je gaat het pas zien, als je het doorhebt.’ Genuanceerde leiders hebben het door. Ze voelen de tijdgeest, de context en wat er in het hier en nu voor de ontwikkeling van kinderen moet gebeuren, feilloos aan en handelen daarnaar.

Onderwijsdenker Michael Fullan begint aan het eind van zijn werkzame leven haast te krijgen. In Nuance heeft hij daarom een indringende boodschap voor leiders in alle sectoren: onderwijs is de sleutel voor een betere toekomst. We staan voor levensgrote maatschappelijke uitdagingen en er zijn, volgens Fullan, veel meer genuanceerde leiders nodig om de mensheid voor rampspoed en onheil te behoeden en onze (klein)kinderen te verzekeren van een goede toekomst. Als huidige generatie zijn we hen schatplichtig.

In deze publicatie werkt Fullan aan de hand van vele voorbeelden een model voor genuanceerd leiderschap uit. De lezer die bekend is met zijn werk, herkent vele concepten en inzichten uit eerdere publicaties. Hij vat ze kernachtig samen in drie, elkaar versterkende kenmerken van genuanceerd leiderschap:

  • collectieve ambitie: het samengaan van moreel besef, visie en focus;
  • adaptief vermogen: het vergroten van de leer-, verbeter- en verandercapaciteit in de context, waardoor je tot diepere en genuanceerdere inzichten komt;
  • en dat in een cultuur van verantwoordelijkheid en verantwoording, waar jouw leiderschap en eigentijds, doordacht onderwijs meer impact hebben op het leren en leven van kinderen.

In de epiloog duid ik de betekenis van genuanceerd leiderschap voor de Nederlandse context. Ik verken het concept ‘nuanceren’ en komt tot de conclusie dat het daarbij met name gaat om opdracht- en contextbewustzijn.

Download aanvullend interview uit OMJS Magazine >>>

ik heb zo waa…, waa…, waanzinnig gedroomd

Ik droomde dat het 2025 was. Ik liep het plein van een willekeurige basisschool in Nederland op. Ik zie dat de conciërge met een paar kinderen bladeren aan het opvegen is. Bij de voordeur lees ik dat basisschool ‘De Toekomst’ twaalf groepen heeft en samenwerkt met kinderopvang ‘Het Tolletje’. In de gang een hartelijke begroeting van juf Christie, die met een kleuter aan de hand op weg is naar haar lokaal. In elke groep zo’n twintig kinderen en voor iedere groep een gekwalificeerde leerkracht. Ik ontdek zowaar vier meesters. In de gezellige personeelsruimte spreekt ib’er José nog even de dag door met de twee onderwijsassistenten. Zij gaan vandaag aan de slag op het leerplein van de middenbouw met digitaal begeleide rekeninstructie de Ipads en begrijpend lezen. Tussendoor voeren ze individuele handelingsplannen uit met kinderen in groep 3 en 5.

Ik wandel verder en passeer de kamer van juf Manon, zij is directeur. Ze staat vriendelijk een ouder met een vraag over het overblijven te woord. Via de andere deur komt Sandra in haar rolstoel binnenrijden. Al vier jaar lang verzorgt zij twee ochtenden per week de administratie van ‘BS De Toekomst’ en op de andere ochtenden doet ze hetzelfde bij een andere school van de stichting. Sandra heeft ParnasSys net bijgewerkt en vraagt aan Manon wat ze de komende weken kan doen. Groep 8 gaat vanmorgen naar buiten om ontdekopdrachten bij de vijver te doen, daar wacht outdoor learning expert Anouk hen al op. Meester Jaap zegt met een brede lach op zijn gezicht dat zij vandaag Peter goed in de gaten moet houden, want hij is wat te enthousiast deze morgen. Meester Jaap heeft het komende uur tijd voor een gesprek met Manon en Jose om eens te praten over de voorbereiding op de schoolkeuze. Ook muziekdocente Evelien is vandaag op school voor muzieklessen en het schoolorkest na schooltijd. De leerkrachten hebben dan tijd om voor te bereiden of wat na te kijken …… 

Ruw haalt de wekker mij uit mijn slaap. Een nieuwe dag, nieuwe kansen. Was dit nu allemaal zo bijzonder? De realiteit anno 2019 is in veel scholen helaas anders: geen invallers, onbevoegden voor de klas, veel wisselingen in groepen, lang openstaande directievacatures, geen ondersteuning, haperende ICT, onvoldoende middelen voor onderhoud, etc, etc, etc. De continuïteit en de kwaliteit van ons onderwijs staan zwaar onder druk. Geen wonder dat er steeds meer maatschappelijke verontwaardiging klinkt. Met Prinsjesdag vertelt een trotse minister van financiën dat er 11 miljard begrotingsoverschot tegen de Haagse plinten klotst, dat er door het gunstige financiële klimaat plannen zijn voor een groot innovatiefonds, maar ondanks alle protesten van de afgelopen maanden is goed onderwijs net als betaalbare kinderopvang of toegankelijke jeugdzorg nog steeds geen Topprioriteit!

Hoe waarderen en benutten we alle talenten van onze (klein)kinderen?  Wat hebben we over voor een florerende, innovatieve kenniseconomie? Onze huidige welvaart is immers ook te danken aan het onderwijs van toen. Wat kost het eigenlijk om kinderen te leren dat participatie en burgerschap werkwoorden in plaats van loze lege beloften zijn? Hoe leer je kinderen zelf bewuste keuzes maken voor een gelukkig leven waarin niet alleen aandacht is voor jezelf, maar ook voor anderen en je leefomgeving? Grote vragen, die platgeslagen, gewoon om geld gaan. Dan nu de gewetensvraag aan ons allen, als burger of als beleidsmaker: Wat is de toekomst u eigenlijk waard? Welke structurele investeringen willen we de komende jaren doen in het fundament van onze samenleving?

In 2025 kan mijn droom gewoon werkelijkheid zijn. Zoveel onzinnige of overbodige dingen zitten er niet in. In het voortgezet onderwijs zijn het hele normale zaken, in elke organisatie is administratieve ondersteuning gemeengoed en in elk gezondheidscentrum wordt de huisarts bijgestaan door een team van specialisten. In elke andere sector is een gezonde, veilige werkplek met werkende technologie toch normaal. Kortom misschien kan een knappe kop of een beloftevolle trainee voor mij eens uitrekenen wat mijn droom de samenleving nu feitelijk zal kosten. Dan weten we tenminste waar we het over hebben. Misschien kan het CPB eens doorrekenen wat nu investeren in het fundament van de samenleving ons straks oplevert, niet alleen in bruto nationaal geluk, maar ook gewoon in keiharde euro’s die we dan niet hoeven te steken in het repareren van alles wat fout is gegaan. 

Dames en heren beleidsmakers: behaalde successen in het verleden zijn zeker geen garantie voor een fijne toekomst meer. Denk daar de komende maanden maar eens aan als u de verkiezingsprogramma’s weer aan het schrijven bent. Geen loze beloften graag dit keer, maar een concreet bedrag dat u het komende decennium structureel gaat investeren in het funderend onderwijs. Dames en heren politici in elk kinderleven krijgen we maar één kans. Ook u! 

als pdf downloaden >>>

Meer weten:

Impressie Bossche stakingsontbijt (Signum Onderwijs)

Bestuurlijk statement onderwijs in Nederland