Michael Sedlak, zag het fenomeen van de ‘ruilhandel’ voor het eerst op Amerikaanse High Schools. Hij ontdekte een soort ongeschreven psychologisch contract tussen leraren en leerlingen: ‘Als jij zorgt dat je er bent en dat het rustig en gemoedelijk blijft in de klas, dan maak ik het jou niet al te lastig met huiswerk, controles, toetsen en beoordelingen’.

Veel leerlingen vinden het onderwijs saai of zelfs vervelend. Het gaat ze allemaal te traag, ze missen richting, zien vaak het nut van activiteiten niet in en willen het liefst ontsnappen aan deze sleur in de virtuele realiteit van sociale media, een door reclame en merken beheerste shopcultuur, extreme events, party’s of vakanties. Op z’n minst iedere dag toch even chillen met vrienden. Op school hebben leerlingen het vooral gezellig met elkaar, maar het is er niet altijd uitdagend of prikkelend.

Als we eerlijk zijn, staan we dan eigenlijk wel genoeg stil bij wat er feitelijk in scholen en klassen gebeurt? Maken we ons echt druk om het ‘pedagogisch klimaat’, of onze ‘pedagogische tact’? Begeleiden we puberende tieners wel genoeg bij het maken van fundamentele levenskeuzes?

Als we zoeken naar parallelle processen, dan kunnen we ons afvragen of er tussen schoolleiders en leraren, tussen bestuurders en schoolleiders of tussen overheid en middenveld ook niet zo’n stilzwijgende pacificatie bestaat. Elkaar vooral niet pushen: ‘Ik laat jou met rust, als jij mij met rust laat’. Wellicht ken je uit je eigen praktijk voorbeelden dat er beslissingen genomen werden waarbij het belang van de medewerker voor het belang van het kind of de cliënt gesteld werd. Dit vanuit de aanname dat als ik als leider goed voor mijn mensen zorg, zij automatisch ook de goede dingen voor hun leerlingen of cliënten doen.

We herkennen of ervaren ‘ruilhandel’ vaak niet als zodanig. Sedlak concludeert in zijn studie dat ‘ruilhandel’ eerder ‘tacit’ (verborgen) dan expliciet is. Kenmerkend voor elke vorm van ‘ruilhandel’ is de vermijding: twee werelden die behendig langs elkaar heen werken, confrontaties uit de weg gaan en binnen afgebakende comfortzones naar oplossingen zoeken. Misschien mogen we onze poldercultuur wel de meest gesublimeerde vorm van ‘ruilhandel’ noemen. Hiermee hebben we niet alleen de ‘regieverlegenheid’, maar ook de ‘vrijblijvendheid’ in ons systeem toegelaten.

Je reactie

Hoe doorbreken we de ‘ruilhandel’?